Jolanta Behr - Niematerialna wiedza

- Co ludzie wiedzą o gminie?

Wiedzą, że jest to podmiot publiczny, który znajduje się najbliżej nich i ich potrzeb, na które może na bieżąco reagować. W odróżnieniu od administracji usytuowanej na wyższych szczeblach i poziomach, mieszkańcy mają tutaj poczucie realnej sprawczości. Wybierają piastunów organów gminy, którzy zarządzają ich sprawami. Mogą też wyrażać swoją opinię na różny temat i w różnych formach (np. w formie konsultacji społecznych i referendów). Mogą ponadto decydować o przeznaczeniu określonych środków finansowych na konkretne cele (budżet obywatelski). Inicjują także chętnie wprowadzanie określonych zmian (w formie wniosków lub petycji).

- Czy usługi niematerialne są dostrzegane przez administrację?

Ich organizowanie i świadczenie jest istotnym obszarem jej działania. Administracja świadczy coraz większą liczbę usług niematerialnych, z których korzysta każdy z nas. Dotyczy to np. usług świadczonych w ramach szkoły, szpitala, biblioteki, muzeum, teatru i opery. Administracja ponosi znaczne koszty związane z ich świadczeniem i dąży do nieustannego poprawiania ich jakości.

- Co warto wiedzieć o administracji kulturalnej?

Administracja kulturalna może być postrzegana z różnych perspektyw. Z jednej strony może to być administracja w sensie podmiotowym, a więc organy i jej pracownicy, którzy w swoich działaniach kierują się określonymi wartościami i zasadami. W tym kontekście można ją zatem rozpatrywać jako pewien standard w administrowaniu i kontaktach z obywatelami/mieszkańcami. Z drugiej jednak strony, zdecydowanie częściej przyjmowaną perspektywą, jest odnoszenie tego rodzaju administracji do podmiotów publicznych realizujących zadania w zakresie kultury, a więc nawiązujących do dziedzictwa kulturalnego, o którym mowa w przepisach Konstytucji RP. Tego rodzaju administracja zajmuje się przede wszystkim świadczeniem usług niematerialnych i działa w szczególności na podstawie: Konstytucji RP, ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, ustawy o muzeach oraz ustawy o bibliotekach. Świadczy ona usługi w stworzonych w tym celu instytucjach kultury, posiadających szczególny status prawny.

- Jak działa oświata samorządowa?

Oświata samorządowa działa na podstawie i w granicach prawa, które w obszarze prawa powszechnie obowiązującego wyznacza przede wszystkim: Konstytucja RP, ustawa Prawo oświatowe, ustawa o systemie oświaty oraz liczne rozporządzenia wykonawcze.

Oświata samorządowa działa na zasadzie powszechności i obligatoryjności (choć ta zasada jest ograniczona do określonego wieku usługobiorców). Konstytucja RP wprowadza powszechne prawo do nauki, ale kreuje jednocześnie obowiązek szkolny i obowiązek nauki. Akty prawne niższego rzędu nakładają z kolei na konkretne osoby obowiązek uczęszczania do określonych jednostek systemu oświaty, a więc realizowania obowiązku szkolnego w odgórnie narzuconych formach. Mimo takiego określenia tematu, możliwe jest także realizowanie obowiązku szkolnego poza szkołą, choćby w ramach nauczania domowego lub w formach pozaszkolnych, jak np. poprzez przygotowanie zawodowe u pracodawcy.

Oświata samorządowa działa też w oparciu o zasadę decentralizacji. Oznacza to m.in., że to na niższych szczeblach - właśnie bliżej mieszkańców - następuje decydowanie o szczegółowej ofercie edukacyjnej (choć już ramowe plany nauczania określa rozporządzenie) oraz wsparciu finansowemu przekazanemu na ten cel. W obrębie samej jednostki systemu oświaty następuje także włączenie usługobiorców i ich przedstawicieli w zarządzanie szkołą (np. rada rodziców, samorząd uczniowski).

Maciej Błażewski - Czytanie norm

- Na ile norm technicznych trzeba się uczyć? 

Normy techniczne są szczególnego rodzaju normami, których stosowania umożliwia najbardziej efektywne osiągnięcie celu ich adresata. Są one jedynie częściowo włączone do porządku prawnego, albo za pomocą ich inkorporacji, albo za pomocą przepisów odsyłających. Normy techniczne są oparte m. in. na aktualnej wiedzy o prawach przyrody. Wiedza ta w sposób ciągły ulega poszerzeniu. Z tego względu cechą norm technicznych jest ich zmienność. Normy techniczne odnoszą się do szerokiego obszaru aktywności człowieka. Kolejną cechą norm technicznych jest zatem ich zróżnicowanie.

Nie ma potrzeby aby prawnik uczył się norm technicznych. Prawnik powinien nabyć jedynie umiejętność określenia, czy określona norma techniczna jest częścią porządku prawnego, a w rezultacie, czy prawodawca nadał jej cechę obligatoryjności. Znajomość norm technicznych powinni posiadać praktycy, którzy są ich adresatami.

Dla naukowca zajmującego się badaniem prawa, istotny jest nie tylko sposób ich włączenia do porządku prawnego, ale także sposób ich przyjęcia przez organizacje normalizujące. Normy techniczne z zasady mają charakter pozasystemowy. Są przyjmowane prze organizacje normalizujące, w procedurze, na którą państwo nie ma wpływu lub ma bardzo ograniczony wpływ. Badanie trybu przyjęcia norm technicznych pozwala na określenie, czy tryb ten umożliwia odzwierciedlenie aktualnej wiedzy o prawach przyrody, na których podstawie normy te powinny być przyjmowane.

- Czy prawo administracyjne jest wystarczające do poznania prawa budowlanego ?  

Z perspektywy prawnej, proces budowlany obejmuje dwie płaszczyzny: publiczno-prawną oraz prywatno-prawną. Poznanie każdej z tych płaszczyzn jest niezbędne do zrozumienia prawnych aspektów procesu budowlanego. Płaszczyzna publiczno-prawna jest regulowana m. in. przez normy prawa administracyjnego, natomiast płaszczyznę prywatno-prawną kształtują głównie normy prawa cywilnego. Poznanie procesu budowlanego jedynie z perspektywy prawa administracyjnego jest zatem niewystarczające. Celem tych przepisów jest w szczególności ochrona interesu publicznego. W sposób nieznaczny dotyczą one ochrony interesów uczestników procesu budowlanego, którzy inicjują oraz realizują znaczącą część działań w ramach tego procesu. Pełne zrozumienie problematyki procesu budowlanego wymaga zatem poznania obu jego płaszczyzn.

- Jak państwo uczy się wykorzystywać nowe technologie do wykonywania swoich zadań?

Nowe technologie komunikacyjne są stosowane w administracji publicznej w coraz szerszym zakresie od kilkudziesięciu lat. Nowe technologie umożliwiają wykonaniu zadań publicznych w sposób bardziej efektywny. Jednakże stosowanie nowych technologii przez administrację publiczną  jest wtórne względem ich stosowania przez podmioty sektora prywatnego. Administracja publiczna wdraża jedynie te technologie, które już zostały upowszechnione przez inne podmioty, i to w ograniczonym zakresie. Prawodawca dopuszczając wdrożenie nowej technologii nie podejmuje ryzyka wdrożenia technologii nieznanej sektorowi prywatnemu ze względu obawę przed ryzkiem stworzenia narzędzi technicznych, które mogłyby się okazać nieskuteczne względem wykonywanego zadania publicznego. Postawa prawodawcy cechuje się zatem znaczącym zakresem ostrożności. Ze względu na taką postawę prawodawcy, administracja publiczna uczy się wykorzystywać nowe technologie w oparciu na doświadczenie innych, a nie na swoich błędach. Negatywnymi konsekwencjami tej postawy jest relatywnie niski poziom wdrażania nowych technologii względem narzędzi stosowanych przez podmioty sektora prywatnego. Ze względu na tę postawę, administracja publiczna nie tworzy bodźców dla powstawania rzeczywistych innowacji w sferze nowych technologii.

- W jaki sposób technologie informacyjne zmieniają możliwość wzajemnego poznania się przez administrację i obywatela?   

Technologie informacyjne stwarzają nieznane wcześniej możliwości zbierania informacji dotyczących relacji obywatela i administracji publicznej. Poznanie tych informacji pozwala na określenie nieprawidłowości w komunikacji, jak również sposobu wykonania zadania publicznego. Nowe technologie informacyjne umożliwiają głównie administracji publicznej poznanie samej siebie, jak również poznanie relacji z obywatelami. Technologie te umożliwiają administracji publicznej bardziej efektywne przekazywanie informacji obywatelom, np. za pomocą alertów RCB, lub rejestrów publicznych zawierających zbiorcze dane publiczne. Dzięki tym technologiom, obywatelowi jest łatwiej uzyskać informacje potrzebne dla ustalenia swojej sytuacji prawnej.

- Co daje czytanie reportaży? 

Czytanie książkowych reportaży jest dla mnie odskocznią od pracy dydaktycznej oraz pracy naukowej. Jednocześnie lektura reportaży jest nie tylko formą spędzania wolnego czasu, ale umożliwia mi poznanie nowej perspektywy otaczającego świata, poprzez poznanie potrzeb, problemów i nadziei osób, z różnych części globu. Na polskim rynku wydawniczym jest aktualnie dostępnych szeroki zakres reportaży wydanych w formie książkowej. Taki szeroki ich wybór jest możliwy dzięki powstaniu Polskiej Szkoły Reportażu, jak również upowszechnienie przetłumaczonych reportaży zagranicznych autorów. Dzięki temu, zarówno polskie, jak i dostępne zagraniczne reportaże są napisane na bardzo wysokim poziomie. Lektura reportaży uzmysłowiła mi powtarzalność zjawisk społecznych, w sposób niezależny od lokalnego kolorytu. Powtarzalność ta odnosi się głównie do ruchów walki o prawa obywatelskie, jak również problematyk wykluczenia społecznego.